موضوع مورد بحث ما در این مقاله بررسی جهاتی است که منجر به شروع تعقیب می‌شود. در واقع وقتی شخصی مرتکب جرم می‌شود جرم ارتکابی او می‌تواند به طرق مختلف اعلام شود و وقتی وقوع یک جرم اعلام می‌شود تعقیب نیز به تبع آن آغاز می‌شود. منظور از جهات شروع تعقیب همین مطلب است. موضوعی که از آن صحبت می‌کنیم به طور صریح در ماده 64 قانون آئین دادرسی کیفری بیان شده است و این ماده پنج جهت را برای شروع به تعقیب در نظر گرفته است که در ادامه به بررسی مفصل آن می‌پردازیم.

منبع : جهات شروع تعقیب جرائم

شکایت افراد | جهات شروع تعقیب

باید میان بزه دیده، مدعی خصوصی و شاکی تفکیک قائل شد. منظور از شخص بزه دیده شخصی است که از وقوع جرم متحمل ضرر و زیان شده است و منظور از مدعی خصوصی شخصی است که جبران ضرر و زیان ناشی از جرم را مطالبه می‌کند و منظور از شاکی شخصی است که تعقیب کیفری متهم را درخواست می‌کند.

شکایت شاکی

اگر شاکی فوت کند ورثه او به عنوان قائم مقام وی می‌توانند درخواست تعقیب کیفری کنند و در واقع شکایت خود را نسبت به شخصی که مرتکب جرم شده است اعلام کنند.

ممکن است شاکی شخصی محجور باشد. در این صورت ولی قهری او به عنوان قائم مقام می‌تواند تعقیب کیفری شخصی که مرتکب جرم شده است را درخواست کند.

شخصی که در مقام شاکی اقدام به شکایت می‌کند می‌تواند شکایت خودش را به هر دو صورت شفاهی و کتبی ثبت کند و اگر شکایت به صورت کتبی از طرف شاکی اظهار شود باید صورت جلسه بشود و در نهایت در هر دو صورت کتبی و شفاهی وجود امضای شاکی لازم است.

حال ممکن است شاکی نتواند امضاء بکند مثلا بیسواد باشد. تنها در این صورت است که می‌توان به جای امضاء از شاکی اثر انگشت گرفت. پس از پایان این مراحل ضابط دادگستری به شخص شاکی رسید می‌دهد و پرونده‌ای را که تشکیل شده است فورا به دادستان ارسال می‌کند.

موقعیتی را تصور کنید که جرمی واقع می‌شود و شاکی اقدام به ثبت شکایت کیفری می‌کند در حالی که نمی‌داند چه کسی مرتکب جرم شده است. در این صورت دادستان نمی‌تواند به دلیل مشخص نبودن هویت فردی که مرتکب جرم شده است از رسیدگی که شامل تحقیق و تعقیب می‌شود خودداری کند.

ویژگی‌های شکایت شاکی

شاکی خصوصی از امتیازاتی نیز برخوردار می‌باشد. به عنوان مثال اگر جرم واقع شده قابل گذشت باشد تعقیب زمانی آغاز می‌شود که شاکی شکایت کند و اگر جرم واقع شده غیر قابل گذشت باشد و شاکی از آن جرم گذشت کند این گذشت سبب تخفیف مجازات می‌شود. همچنین اگر در مرحله تحقیق و تعقیب تحقیقات محلی انجام شود شاکی خصوصی می‌تواند در این تحقیقات محلی حضور داشته باشد. همچنین او می‌تواند تقاضای تامین خواسته کند و یا این که تقاضا کند تا ضرر و زیان وارد شده جبران شود.

اعلام جرم توسط ضابط دادگستری و یا مقامات رسمی یا یک شخص موثق و مطمئن

در صورتی که یک جرم مشهود باشد و ضابط دادگستری ناظر این باشد که جرم واقع شده است باید پس از این که دلایل وقوع جرم را جمع آوری کرد گزارشی در این خصوص تهیه کرده و آن را به اطلاع دادستان برساند و این فرایند باید با فوریت انجام شود. نکته‌ای که باید در گزارش ضابطین به دادستان مورد توجه قرار بگیرد این است که حتما مطابق قانون تهیه شده باشد و همچنین بر خلاف قرائن موجود نباشد. در صورتی که این نکات رعایت نشود گزارش از اعتبار برخوردار نیست.

اقرار متهم

در مواردی ممکن است جرم از طریق اقرار متهم اثبات شود اما باید توجه کنیم که اگر جرم قابل گذشت باشد اقرار متهم برای اینکه رسیدگی آغاز شود کافی نمی‌باشد.

در مواردی هم ممکن است از اقرار به عنوان یکی از راه‌های مسئول نمودن افراد بیگناه استفاده شود که این مورد سبب حساسیت اقرار می‌شود.

اعلام وقوع جرم توسط دیگران | جهات شروع تعقیب

این که یک شخص صرفا بیاید و اعلام جرم کند برای شروع به رسیدگی کافی نمی‌باشد بلکه باید برای صحت ادعای او قرائن و اماراتی وجود داشته باشد. اما اگر جرمی که واقع شده بر علیه امنیت داخلی و خارجی باشد صرف این که اعلام جرم صورت بگیرد برای شروع رسیدگی کفایت می‌کند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص جهات شروع تعقیب، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون جهات شروع تعقیب پاسخ دهند.